Paletleme sistemleri insanoğluna ilk önce alan ve depolama yetersizliği, istiflemenin düzgün ve düzenli olmayışı nedeniyle ihtiyaç haline gelmiştir. Paletleme sistemleri öncelikle insanların bir depo içerisine el yordamı ile ürünleri koymasıyla başlamış daha sonra ki süreçlerde insan aynı işi daha hızlı yapmanın arayışına girmiştir.
Sıralı paletleyiciler (Row-Forming) öncelikle 1950 tarihinde görüldü. Sıralanan ürünlerin tek sıra halinde yerleştirilmesiyle ortaya çıkmıştır. Bu şekilde ürünler tam bir sütun, yani kat oluşturulur ve bu şekilde makine içerisinden çıkarılmaktadır.
Ürünler bu şekilde sıralanması paletlenmesi git gide insanoğlu için süre bazlı yetmemeye başladı. Bununla birlikte in-line sıralı paletleme sistemleri ve palettizer ortaya çıkmıştır.
1970 ve 1980’li yıllarda çıkış ve gelişme sürecini geçiren palletizer sistemler robotlaşma ihtiyacı doğurmuştur. Böylelikle insanoğlu Ataçman yani hat sonu kol sistemi olan Ataçman’lı sistemler üretmiştir.
Paletleme sisteminde genelde 80*120 ölçülerinde paletler kullanılmaktadır. Aynı zamanda paletlenecek ürüne göre değişiklik gösterilmektedir. Genelde iki çeşit istifleme vardır. Paletleme ve paletsiz olarak bir araya getirme.
Palet: İstiflenmiş mal, hammadde vb. ürünlerin forklift, palet jack, transpalet yada elektrikli transpalet tarafından taşına bilen nesnelerin bir arada ve düzgün şekilde durmasını sağlayan zemine konularak bıçaklar yardımıyla kaldırılıp konulabilen tahta, plastik vb. hammaddelerden imal edilmiş bir istifleme araç gerecidir.
Paletlerin Tarihi
Paletler 1920’li yıllarda birçok şekilde tanıtıldı. 1920-1940 tarihlerin yıllarda birçok kez değişikliğe uğrayarak günümüzdeki modern halini yani iki yönlü palet halini almıştır. Paletlerin kullanılması raylı araçların kullanılmasında büyük etkisi oldu. Artık raylı araçlarda ve manuel raylı araçlarda kullanılarak çok kolay birşekilde taşıma yapılabilir hale geldi. Böylelikle taşıma kolaylaşması bir yana aynı zamanda paletlemeyle birlikte zaman tasarrufu sağlandı. Paletler birçok şekilde taşınabildiği gibi aynı zamanda raylı sistemle gelen hızlı palet taşıma birçok işletmenin daha hızlı satış yapması, daha hızlı ürün çıkarması ve daha fazla satış yapmasına yaradı. Böylelikle ticari hacimler ve birçok ülkenin milli geliri yükseldi. Birçok ülkenin gelişme sürecine katkısı oldu. Normal de depomuza koyacağımız ürünleri paletleme sistemiyle yerden rutübet almaması, ıslanmamasını, ayrıca depomuzda koyacak yerimiz kalmadığı zamanlar güvenlik kurallarına uyarak üst üste paletleri yerleştirebiliyoruz. Böylelikle normal koyacağımız paletlere göre 2 hatta 3 hat daha fazla alan kullanarak maliyetleri de düşürebiliyoruz. Böylelikle hem hava şartlarından hemde yerden tasarruf ederek maliyetleri düşürüyor, taşıma kolaylığı elde ediyoruz. Alandan tasarruf etmesi de iş veren ve paletlerde iş yapanlar için oldukça faydalı ve kazançlı çıkmalarını sağlamaktadır.
Palet Ebatları
Ülkemizde ve global olarak palet ölçüleri her zaman standartlaştırılmaya çalışılmıştır.1960-70’ler de Amerikan Market endüstrilerinde kullanılmaya başlamıştır ama bu çok uzun sürmeden farklı palet çeşitleri de çıkmıştır. Şuan da hala daha günümüzde yüzlerce palet boyut çeşitleri vardır.
Palet Tipleri
Şuan günümüz de birçok palet tipi vardır. Bunlardan bazıları, kiriş palet, çift yönlü palet, parçalı 4 yollu giriş tipi palet, çerçeve tipli, kanat tipi, süpürgeliksiz, çerçeve tabanlı başta olmak üzere birçok tipte
Kiriş tipi paletler; palet yapısı itibariyle üst kısımda iki bağlantılı üzerine kuruludur.
Blok palet; Paletin üst kısmında ve alt kısmındaki gövde iki takoz yardımıyla birbirine bağlanan palet tipidir. Birçok palet yapımında 9 takoz kullanılarak yapılır. Bazı durumlar da 4 bloktan veya 12 bloklu paletlerde yapılmaktadır.
Ahşap Paletlerin Yapımı
Günümüzde çoğu palet alt, orta ve üst kısımdan oluştur. Palet stilleri arasındaki farkları başlıca paletlerin orta ve üst kısmıdır. Palet üzerindeki tahtalar üst blokunu oluşturur ve bu parçalar aralıklı yada birbirine yapışık yada yakın olarak dizilebilir. Orta blok genel itibariyle ekonomik olması maksatlı 3 kısımdan oluşmaktadır.Alt kısım ise transpalet, elektrikli transpalet ve forkliftlerin bıçaklarınların uygun olacak şekilde 3 bağlantı üzerine kurulu bıçakların girebileceği şekilde aralıklı oluşmaktadır.
Palet Yapımında Kullanılan Diğer Hammaddeler
Günümüzde paletler ahşap, plastik, kontraplak, kağıt bazlı (selüloz-karton gibi), metal, alüminyum, çelik gibi birçok malzeme çeşitinden yapılmaktadır. Palet üzerinde taşınacak olan malzemeye göre paletin hammaddesi belirlenir. Uzun süreli, ağır malzemeler de tahta, alüminyum, çelik kullanılırken, kısa vaade de kullanılacak ve hafif ürünlerde plastik veya selüloz bazlı kağıt, karton hammaddeden yapılan paletler de kullanılmaktadır.
Palet Kiralama Sistemi (Palet Rental System)
Genel itibariyle 1990’lı yıllara kadar ürün sevk, teslim, nakliyet işlerinde palet kullanmak için 2 yol izleniyordu. Birincisi ürün sevk ederken geri dönmeyecek olan paletleri bilerek göndermekti, yada daha önce kullanılmış ikinci el palet alarak palet maliyetleri düşürülmeye çalışılıyordu. İkinci yol ise üretim yapan büyük firmaların bir palet havuzu oluşturması ve böylelikle birbirlerine gönderdikleri paletleri aynı şekilde geri alabilmelerine böylelikle palet maliyetlerinden kurtulmalarını sağlıyordu.
Palet kiralama şirketleri fabrika ve palet kullanan iş yerlerine, fabrikalara palet kiralama yapmaktadır. Bu palet kiralama sistemine giren iş yerlerinin avantajı kiralamanın satın almaya oranla daha az maliyetli ve uzun vade kazançlı olmasıdır.
Palet Taşıması (conveying)
Üzerine ürün konulmuş olan bir paleti taşımak amacıyla birçok konveyör çeşidi kullanılır. Bunlardan bazıları: Silindir, Zincir, Plastik kemer, Sunta, Çıta kullanılmaktadır. Bazı durumlarda da lazerli ve aralara transfer araçları da konulmaktadır.
Günümüzde artık en düşük maliyetli konveyörler yer çekimi silindirli konveyördür. En fazla 15 feet uzunluğunda malzeme konulabilir.
Özellikle ülkemizde kayışlı ve zincirli ile çalışan konveyörler kullanılmaktadır. Bu tip konveyörler kolaylıkla yükleri kaldırabilir ve streç sarma makineleri yardımı ile streçleri sarılır ve araçlara yüklenebilmektedir.
Kordon zincirli konveyörler altında bulunan araç giriş bıçaklarının orasının büyük geniş olmasında ötürü oldukça kolay taşınabilmektedir.
Palet Magazinlemenin ve Taşımada Çıkabilecek Sıkıntılar
Paletlerin genel sıkıntısı çivisi çıkmış, kırılmış, eksimiş, hasar almış paletlerdir. Bu tip paletler her zaman elle müdahale gerektirebilecek durumlara girmektedir.
Koruma Sheetleri
Palete koyulmuş olan yükü daha iyi, düzenli durmasını sağlamak ayrıca, nemden, sudan ve daha birçok şeyden korumak amacıyla sheetler kullanılmaktadır.
Sheet Dispensing
Dispanseri (magazini) vb. venturi sistemler vantuzlardan oluşur. Baskılanmış hava vakum etkisi yapar ve sheeti kaparak işlevini gerçekleştirir.
Palet Paketleme Türleri
Palete koyulmuş olan ürünler kasalar içerisinde, kolilere, çuvallara yada buna benzer birçok ara eleman kullanılarak paketlenir ve palet üzerine yerleştirilir.
Popüler Paketleme
Geçtiğimiz son 10 yıl da çok fazla paletleme çeşitliliği çıktı. Önceden toplu karton içerisine konulan ürünler vardı. Şuan daha perakendeye yönelik. Tekli ve renkli kutular kullanılmaya başlandı. Önceleri ürünler toplu bir şekilde paketlendiği palete konulup satıldıktan sonra ki süreçte vitrinde ürünü sergilemek daha zor oluyorken, günümüzde artık ürünler direk perakende tipinde vitrine koyularak hem ürünler daha kolay sergilenebiliyor hemde ürünlerin kendisi görülmeden direk olarak paketleriyle satılabiliyor.
Şirink Sarma
Ürünlerin enaz ikiden Şirink makinası kapasitesi kadar birbirlerine naylon vb. hammaddeleri kullanarak sıkıştırma yöntemiyle sıkıştırılması ve palettizerlar aracılığı ile yığınlanabilmesi.
Paketlemedeki Zorluklar
- Paketlerin büyük oluşu kaynaklı zorluklar.
- Paketlerin küçük oluşu kaynaklı zorluklar.
- Günümüzdeki paket, kutu üzerine yapılacak grafikler ve masrafları.