Konveyör Nedir, Bant Yapısı ve Özellikleri

Bu yazıda konveyör nedir, bant yapısı ve özelliklerinden bahsetmek istiyoruz. Konveyör hakkında genel bilgiler, nerelerde kullanılır, avantaj ve dezavantajları nelerdir, bileşenleri nelerdir hepsini bu yazıda bulabilirsiniz.

Özellikle katı malzemelerin sürekli bir şekilde uzun mesafelere yatay veya belirli sınırlar dahilinde eğimli olarak taşınması işlerinde kullanılan taşıma araçlarının en önemlilerinden birisi de bantlı konveyörlerdir. Bantlı Konveyör sayfamızdan detaylı bilgi alabilirsiniz.

Bu konveyörlerle kuru veya ıslak malzemelerin taşınmasının yanında kül, un, kum gibi pulvarize tarım ürünlerinde olduğu gibi taneli, kömür veya taş malzemede olduğu gibi çok parçalı malzemelerin taşınması da mümkündür. Eğimli olarak bir malzeme taşınmasında, ortalama olarak, eğimin 20 dereceyi geçmemesi esas alınır. Normal bantlı konveyörlerde -20 ila + 125 derece arasındaki sıcaklık sınırları içinde çalışmak mümkün olmaktadır. Özel durumlarda iyileştirilmiş sentetik bantlar kullanıldığında çalışma sıcaklığı 170 dereceye kadar çıkabilmektedir.

Bantlı konveyörlerin iletim mesafesi birkaç metreden 500 hatta 1000m ‘ ye kadar çıkmaktadır. Bant genişlikleri ise 300mm’den 3000mm’ye kadar değişmektedir. Daha uzak mesafelere taşıma yapılabilmektedir ancak özel çözümler gerekmektedir. Örnek olarak Bucraa’dan El-Aıun Atlantik limanına uzanan 100km üzerinde uzunluğu olan konveyör verilebilir. Taşıma kapasiteleri, örneğin kumlu kil için 1500m3 / saat, kömür için 3200 ton/saat gibi sınırlara ulaşmıştır. Taşıma da 8-10 m/s ‘ ye kadar çıkabilmektedir.

Kullanıldığı Yerler

Bantlı konveyörler malzeme iletimi yanında yükleme, boşaltma, stoklama ve stoktan alma gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Yaygın olarak kömür ve maden ocaklarında; cevher hazırlama ve zenginleştirme tesislerinde; taş kırma, eleme ve yıkama tesislerinde; dökümhanelerde kum ve kalıp taşlama işlerinde; limanlarda maden cevheri, kömür, tahıl vb. malzemelerin yüklenmesi ve boşaltılması işlerinde; kağıt, şeker sanayi ile tahıl silolarında büyük ölçüde bantlı konveyörlerden yararlanılmaktadır.

Taşınan Malzemelerin Özellikleri

Bantlı konveyörlerde taşınan malzemeler parça ve yığma malzemeler olarak ikiye ayrılır. Parça malzeme tek tek sayılabilen sandık, çuval, kutu, koli vb. malzemelerdir. Yığma malzemeler ise çok parçalı, taneli ve toz halindeki malzemeler şeklinde olur. Özellikle yığma malzemelerin taşınması işleminde, bunların fiziksel özelliklerinin bilinmesi büyük önem arz eder.

Konveyörlerin Avantaj ve Dezavantajları

Avantajları

• Büyük iletim malı debisi,
• Oldukça düşük enerji gereksinimi,
• Düşük yatırım maliyeti, düşük hizmet ve servis masrafları,
• Basit yapım şekli ve düşük aşınma,
• İletim malının iletim esnasında oldukça iyi bir şekilde korunması,
• Çelik halatlı bantların kullanılması ile büyük mesafelere iletim.

Dezavantajları

• Yukarı doğru sınırlı iletim,
• Yüksek bant aşıntısı,
• Kısmi yüklerde kötü verim,
• Kuvvetli şekilde toz oluşturma.

Konveyörün Yapısı ve Özellikleri

Bantlı konveyörler esas itibariyle iki tambur arasında gerdirilmiş ve makaralarla desteklenmiş hareketli sonsuz bir banttan ibarettir.

Başlıca elemanları

• Konveyör Bant sistemleri
• Çelik şasi,
• Tahrik tamburu,
• Kuyruk tamburu,
• Makara grupları,
• Gerdirme tertibatı,
• Saptırma tamburu,
• Yükleme teknesi,
• Boşaltma teknesi,
• Temizleme düzeni,
• Döküntülerin toplandığı çukur.

Örnek Çalışma Videosu

Konveyör Bant

Malzemeyi nakleden bant, tamburlardan intikal eden çekme kuvvetine ve malzemeden ileri gelen ağırlık, sıcaklık ve aşınma tesirlerine mukavim olmaktadır.

Arızasız bir çalışma için bir konveyör bandının aşağıdaki özelliklere sahip olması istenir:

• Az nem çekme özelliği,
• Yüksek mukavemet,
• Düşük özgül ağırlık,
• Az uzama,
• Tamburlarda sarılma ve oluklaşmadan dolayı hasıl olan eğilme tesirlerine dayanım,
• Alternatif gerilmelere mukavemet,
• Malzemenin aşındırıcı etkisine mukavemet ve uzun ömür,
• Özel şartlar; sıcaklığa, soğuğa, iklim tesirlerine, yağa, oksitlenmeye, ozona karşı mukavemet vb.

Bandın ortasındaki karkas denen yapı çekme kuvvetini nakleder ve bandın yük taşımasını sağlar, karkas tabakaları arasındaki lastik bu tabakaları birbirine bağlar ve aynı zamanda tabakaları su geçirmez hale getirir. Alt yüzdeki lastik ise, bandın makaralar üzerinde yükün hasıl ettiği darbe sonucu ezilmesine engel olur, banda pisliklerin nüfuz etmesini önler ve tamburdan aldığı tahrik kuvvetini karkasa nakleder.

Üst veya taşıyıcı yüz ise genellikle daha kalın olmakla beraber, özellikle yükleme bölgesinde malzemenin darbe tesirlerine karşı bandı korur. Karkas malzemesi, pamuk veya sentetik malzeme olabileceği gibi; iplik kortlu, çelik kortlu veya çelik sac olabilir.

Çelik kortlu bantlar ise daha pahalı olmakla beraber, sahip oldukları özellikler ile daha ekonomik olup özellikle uzak mesafelere malzeme iletiminde tercih edilmektedir. Ayrıca ortasında çelik kortlar, yerine yüksek dayanımlı çelik sac bulunan bantlar da yapılabilmektedir.

Konveyör Makaraları

Konveyör makaralarının iki görevi vardır:

• Malzemeyi taşıyan banda veya dönüş kolunda boş banda mesnetlik etmek.
• Gerektiği zaman banda oluk şeklinde bir form vermek.

Üzerinde malzemenin taşındığı makaralara “taşıyıcı makaralar”, alt tarafta sadece boş bandı taşıyan makaralara ise “dönüş makaraları” adı verilir.

Tamburlar

Bantlı konveyörlerde bandı hareket ettiren elemanlar makara ve tamburlardır. Konveyörlerde bandı hareket ettiren ve yardımcı tamburlar olmak üzere iki çeşit tambur kullanılır. En basit konveyör tesisinde bir hareket bir de kuyruk tamburu bulunur. Bir motordan aldığı dönme hareketini sürtünme yoluyla banda uygulayarak bandın hareket etmesini dolayısıyla malzemenin iletilmesini sağlayan tambura “hareket tamburu” adı verilir. Hareket tamburu ile bandın temas yüzeyinde ölçülen sarılma açısı, konveyörün iletim özelliğini etkileyen en önemli faktördür. Bu amaçla saptırma tamburları kullanılır. Ayrıca bandın sarkmasını önlemek ve gerginliğini sağlamak amacıyla germe tamburları kullanılır. Saptırma ve germe amacıyla kullanılan bu tamburlara da “yardımcı tamburlar” adı verilir.

Bant kollarında çekme kuvvetini temin etmek için konveyör sisteminde bir gergi düzeni bulunması gereklidir. Gergi düzeni şu gerekçelerle kullanılır:

• Bandın hareket aldığı tambur üzerinde kayma yapmaması,
• Bandın oluklaşmasının bozulmaması ve makaralar arasından gerekenden fazla sarkmaması,
• Bantta oluşabilecek uzama ve kısalmaları karşılamak.

Küçük tip konveyörlerde motor gücü ve dolayısıyla bandın gergin ve gevşek kollarındaki çekme kuvvetleri küçük olduğundan, basit ve ucuz olan vidalı gergi düzeni kullanılır. Boyları 60 metreyi aşan konveyörlerde otomatik gergi tercih edilmelidir. Bu gergi düzenleri, ağırlıklı, hidrolik, pnömatik ve elektrikli tipte olabilmektedir. Bunların en basiti ve kullanışlı olanı ağırlıklı tiptir.

Yükleme teknesi

Bantlı konveyörlerin düzgün yüklenmemesi bant üzerinde boş ve aşırı yüklenmiş bölgeler oluşmasına, böylece kapasitenin azalmasına ve malzemenin dökülmesine sebebiyet verir. Bu nedenle bantlı konveyörlerde yüklemenin düzgün yapılması gerekmektedir. Bir başka bantlı konveyör tarafından beslenen konveyörlerde sadece yükleme oluğunun şekline önem verilmesi yeterlidir. Bantlı konveyörler silo veya stok yığınlarından yüklendikleri zaman, malzemelerin düzgün olarak verilmesi şarttır.

Boşaltma teknesi

Konveyörle iletilen malzemenin iletim yerinde banttan boşaltılması gerekmektedir. Bunun için boşaltma teknesi kullanılır. Bu tekneler sıyırıcı şeklinde olabildiği gibi, boşaltma arabaları ve boşaltma olukları şeklinde de olabilir.

Temizleme düzeni

Bandın taşıdığı malzeme ıslak ve yapışkan türde malzeme ise bunun banda yapışarak dönüş kolunda devam etmesi, bu yol üzerinde bulunan tambur, makara ve hatta çalıştırma tertibatına zararlı olacağı aşikardır. Ayrıca bandın malzeme taşımayan yüzüne malzeme dökülmesi halinde, gergin olan bant nedeniyle malzemenin, tambur ve makaralarda aşınma meydana getireceği açıktır. Dökülen bu malzemenin bant ile tambur ve özellikle taşıyıcı makaralarla temasının önlenmesi gerekmektedir. Bu nedenle aşındırıcı malzeme iletiminde, taşıyıcı makara gruplarının alt kısmına banttan daha geniş bir sac plaka döşenerek bant kenarlarından dökülen malzemenin dönüş koluna düşmesi önlenmelidir.

Şasi

Konveyörün taşıyıcı ve dönüş makara grupları ile tamburları ve güç mekanizması bir şasi üzerine yerleştirilir. Devamlı çalışan konveyörlerde şasi tasarımı yapılırken hadde profillerinin kullanılması uygundur. Taşınabilir konveyörlerde ise hafif profillerden veya borudan yapılmış şasiler tercih edilmelidir.

Konveyör bant firmaları içerisinde önemli bir yere sahip olan Optimak size her türlü konuda yardımcı olmaya hazırdır. Konveyör bant fiyatları hakkında bilgi almak için fiyat teklifi formunu doldurabilirsiniz.

Kaynak: Emrah DAYAN Yüksek Lisans Tezi İTÜ Makina Mühendisliği