Karbon ayak izi nedir?
Tüm yaşam aslında enerji ile var olmaktadır.
Enerjinin korunum yasası şöyle demektedir: ‘Enerji yoktan var edilemez ve yok edilemez sadece bir şekilden diğerine dönüşür.’
Peki biz enerjiyi kullanırken nelere dönüştürüyoruz?
Karbon ayak izi, elektrik üretim ve tüketiminde, ulaşım, gıda , giyecek ,aydınlanma ,kamusal faaliyetler neticesinde atmosfere yayılmasına neden olduğu karbon miktarını anlatmak üzere kullanılan bir terimdir. Başka bir ifadeyle, aldığımız her ürün veya gerçekleştirdiğimiz her faaliyet için gerekli olan enerjinin üretilmesi sırasında atmosfere salınan karbon gazı toplamını ifade etmektedir.
Oluşturduğumuz karbon ayak izlerinin doğal yaşamda bulduğu somut karşılığı doğal yaşamda bulduğu somut karşılığı, küresel ısınma,iklim değişikliği ve bunlara bağlı olarak doğal yaşamın yok olması olarak tanımlayabiliriz.
Karbon ayak izini 2 farklı katagoride incelenebilir.
1.Kişisel karbon ayak izimiz
Kişisel karbon ayak izi günlük faaliyetler sonucunda harcanan enerjinin karbondioksit eşdeğeri olarak ton karbondioksit eşdeğeri (t CO2eq) cinsinden ifade eder.
Kişisel ayak izimizi azaltmak amacıyla bazı faaliyetlerde bulunabiliriz.
Gereksiz elektrik sarfiyatı karbon ayak izi miktarını doğrudan artıran bir unsurdur. Kulanım halinde olmayan ve elektrik tüketen her şeyin kapalı tutulması karbon ayak izi miktarınızı en aza indirecektir.
Isınma ve duşta minimum sıcaklıkta su kullanımı gereksiz elektrik ve enerji kullanımını önleyecektir.
Şehir içindeki kimi ulaşımlarınızı mümkün olduğunca yaya olarak gerçekleştirmeniz karbon ayak izi miktarınızı azaltmanız için ciddi oranda etkili olacaktır.
Enerji tasarrufu özelliği taşıyan ev gereçleri kullanmak başlangıçta biraz maliyetli olsa da sonradan sizi hem karlı hem de doğa dostu yapar. Tasarruflu ampuller ve A sınıfı enerji tüketen beyaz eşyalar bu gereçler içinde en iyi örneklerdir.
Hem alışverişte hem de ev gereçlerinde geri dönüşümlü materyaller kullanmak oldukça önemlidir.
2.Kurumsal karbon ayak izimiz
Kurumsal karbon ayak izi, bir kurumun bütün faaliyetleri sonucunda atmosfere salınan ve iklim değişikliğine sebep olan sera gazlarının karbondioksit eşdeğeri olarak ton karbondioksit eşdeğeri (t CO2eq) cinsinden ifade edilir. Bir kurumun karbon ayak izi hesaplanırken, kurumun bütün faaliyetleri esnasında tüketilen fosil yakıtlar, hammaddeler, atıklar, ulaşım, yiyecek ve içecek tüketimi, v.b. gibi emisyon kaynakları dikkate alınmaktadır.
Kurumların karbon ayak izlerini hesaplaması mümkündür.
Karbon ayak izi neden hesaplanır?
- Yasal zorunluluk
- Kurumsal sosyal sorumluluk
- Müsteri ve yatırımcı talepleri
- Pazarlama ve kurum imajı
- Sera Gazı Emilsiyonu Azaltımı( zorunlu, gönüllü)
Kurumların karbon ayak izi hesaplamasında kullandığı standartlar
- GHG Protokol
- ISO 14064 , 14065, 14066, 1467
- PAS 2050
Genel olarak bakıldığında doğaya salınan karbondioksit miktarında belirleyici aktörün kurumlar olduğunu açıkça söyleyebiliriz.
Kurum olarak ciddi felaketlere sebep olan yüksek karbon ayak izimizi azaltmak-sıfırlamak amacımız olmalıdır. Bu duyarlılığa sahip olmak ilk aşama olarak görülebilir.
Sera gazı oluşturan faaliyetlerimizi belirlemeli, doğaya saldığımız karbondioksiti ton karbondioksit eşdeğeri (t CO2eq) cinsinden ifade edebilmeliyiz.
Kurumsal olarak enerji verimliliğine önem verilmeli, enerji tüketimi minimuma indirilmeli, özellikle tasarruf ürünlerine ağırlık verilmelidir.
Cihazların enerji sınıflarına dikkat edilmelidir.
Aydınlatma elektrik kullanımının yaklaşık yüzde 15-20’sini tutuyor. Enerji tasarruflu florasanlar 6-15 yıl kadar dayanıyorlar. Elektrik kullanımını ise normal aydınlatmalara göre %75 azaltıyorlar.
Yeni gelişmelerle birlikte led teknolojisine önem verilmelidir.
Geri dönüşüme ciddi destek verilmelidir.
Seyehatları azaltmaya yönelik gelişmelerden faydalanılabilir(video konferans, internet,kamera vs). Araç kullanımı sonucu doğaya ciddi şekilde sera gazı salınımı olmaktadır.
Kurumlar ve bireyler bu maddeleri zorunlu görmeli ve uygulanabilir hale getirmelidir.
Tüm bu aşamalardan sonra yapılması gereken ‘KARBON AYAK İZİNİ TELAFİ ET’.
- Dikilen ağaçlar sera gazı etkisi ile mücadele eder. Ağaçlar sadece doğrudan oksijen üretmekle kalmayıp, havadaki mevcut karbondioksiti içine çekip, karbonu emdikten sonra kalan oksijeni tekrar doğaya bırakır. Böylece hem yeryüzündeki karbondioksit miktarını azaltır hem de bu karbondioksiti oksijene çevirerek pozitif katkı sağlar.
- Ağaçlar, sağladığı serinlik ile klima üzerinden yapılan gereksiz enerji harcamasını önler.
- Ağaçlar, gölgeleri sayesinde etki ettiği alan içinde buharlaşma miktarını en aza indirerek doğanın su tasarrufu yapmasını sağlar.
- Gıda veren ağaçlar, özellikle mevsimlerinde doğal gıdalar vererek sizi alışveriş sonucu üretilen karbon ayak izi miktarından korur.
- kökleri toprağın metrelerce altına uzanan ağaçlar, bu özellikleriyle toprağı bir arada tutarak erozyon gibi doğa felaketlerinin önüne geçer.
- Kimi uluslar arası çevreci kuruluşlar tarafından yürütülen karbon ayak izi telafi projelerine katkı sunarak, kendi karbon ayak izi miktarınızı telafi edebilirsiniz. Bu noktada yapılması gereken şey ise kişisel karbon ayak izi miktarınızı hesaplayarak, bunu karşılayacak düzeyde ağaç dikilmesi için kredi karbon ayak izi telafi kredisi satın almak.
- Aldığınız kredi sonucunda sizin katkınızla ağaçlar dikilir dikilmez adınıza bir sertifika düzenlenerek size ulaştırılır. Öyle ki, bu katkıyı yakınlarınız adına da yapabilir ve gelen sertifikayı onlara hediye edebilirsiniz.
Optimak STU olarak ürettiğimiz makinelerde müşteri kullanımı süresince kullanılan elektrik enerjisi üretim ve kullanımında oluşan ton karbondioksit (t CO2eq) değerini nötürlemek amacıyla doğaya ağaç dikiyoruz.
Avrupa verilerine göre basit anlamda kullanılan elektriğin 1kWh başına 0,6 kg CO2 salınımı gerçekleşmektedir.
Yetişkin normal bir ağaç bir saatte ortalama 2.3 kg karbondioksiti bünyesine alır, fotosentezle 1.7 kg oksijen üretir.
Bu hesaplar neticesinde saate 16 kWh enerji harcayan makinelerimiz için doğaya 4 ağaç dikiyoruz.
Ayşe Aktürk
Elektrik-Elektronik Mühendisi